Czym jest biomarker SLFN11?

SLFN11 (Schlafen 11) to białko, które pełni kluczową rolę w odpowiedzi komórek na stres replikacyjny. Gdy DNA komórki ulega uszkodzeniom – co jest celem wielu leków onkologicznych – obecność SLFN11 może zablokować proces replikacji DNA. Prowadzi to ostatecznie do śmierci komórek nowotworowych.

To właśnie ta funkcja sprawia, że SLFN11 jest postrzegany jako biomarker o dużym znaczeniu klinicznym. Jego obecność w nowotworze może wskazywać, że komórki nowotworowe będą bardziej podatne na działanie terapii opartych na uszkadzaniu DNA.

- Nowotwory, w których stwierdza się ekspresję SLFN11, są bardziej wrażliwe na leki uszkadzające DNA i blokujące naprawę DNA, na przykład inhibitory PARP. Przed nami rysuje się perspektywa, w której pacjent z nowotworem cechującym się ekspresją SLFN11 będzie otrzymywał spersonalizowane leczenie wykorzystujące tę szczególną wrażliwość jego choroby na niektóre leki- wyjaśnia dr Maciej Kaczorowski, autor badania.

Dlatego właśnie białko SLFN11 może stać się istotnym narzędziem w personalizacji leczenia nowotworów. Zamiast stosować jeden schemat terapii dla wszystkich pacjentów, lekarze mogliby na podstawie analizy ekspresji SLFN11 precyzyjniej dobierać leki dla każdego chorego. Dla pacjentów oznacza to większą szansę na wyleczenie oraz uniknięcie zbędnej toksyczności leków, których działanie może nie być tak skuteczne, jak się obecnie zakłada.

SLFN11 pod lupą

Jedną z metod wykrywania SLFN11 w tkankach nowotworowych jest immunohistochemia (IHC), czyli metoda umożliwiająca wykrycie białka bezpośrednio w komórkach nowotworowych. W praktyce oznacza to wykorzystanie przeciwciał, które wiążą się z białkiem SLFN11 w badanej próbce chorej tkanki. Następnie stosuje się barwniki, które ujawniają obecność biomarkera w postaci wybarwionych obszarów widocznych pod mikroskopem. Dzięki temu patolog może nie tylko wykryć obecność białka, ale także określić, które komórki w guzie je produkują.

- Obecnie zdecydowanie najlepszą metodą oceny ekspresji SLFN11 wydaje się być immunohistochemia. Pozwala ona na analizę obecności tego biomarkera w korelacji z morfologią tkanki, co daje pewność, że to faktycznie komórki nowotworowe cechują się ekspresją SLFN11 – tłumaczy dr Kaczorowski.

Alternatywą dla immunohistochemii jest badanie poziomu mRNA kodującego SLFN11, które opiera się na technikach takich jak RT-PCR. Choć metoda ta jest bardzo czuła i pozwala na wykrycie obecności mRNA, ma jednak istotną wadę – nie rozróżnia, czy mRNA pochodzi z komórek nowotworowych, czy z komórek otaczających guz.

– Wynik może być zafałszowany, fałszywie dodatni, przez powszechną obecność SLFN11 w komórkach mikrośrodowiska nowotworu, takich jak fibroblasty podścieliska czy limfocyty – wyjaśnia dr Kaczorowski.

To sprawia, że IHC jest bardziej precyzyjną i praktyczną metodą, zwłaszcza jeśli ma być wykorzystywana w diagnostyce klinicznej. Dodatkową zaletą immunohistochemii jest fakt, że pozwala ocenić białko, a nie tylko jego mRNA, co daje informację o aktywności biologicznej SLFN11 w komórkach. W przypadku oceny mRNA, nawet jeśli jego poziom jest wysoki, nie zawsze oznacza to, że białko jest obecne w wystarczającej ilości, aby wywierać biologiczne efekty. Dzięki temu immunohistochemia jest uznawana za “złoty standard” w ocenie biomarkerów białkowych w onkologii.